سازمان همکاری شانگهای و بحران افغانستان: بی‌اعتمادی عمیق به حاکمیت طالبان
نوشته شده توسط سید حبیب الرحمن حسین پور در اول سپتامبر ۲۰۲۵
نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در روزهای ۹ و ۱۰ سنبله/شهریور (۳۱ اگست تا ۱ سپتامبر) در شهر تیانجین چین برگزار شد
با وجود تلاش‌های پیگیر طالبان در چهار سال گذشته، افغانستانِ تحت حاکمیت این گروه همچنان پشت درهای بسته این سازمان باقی مانده است. طالبان بار دیگر در بازپس‌گیری کرسی نمایندگی افغانستان در پلتفرم‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ناکام ماندند؛ مسئله‌ای که نشان می‌دهد حلقه انزوای سیاسی طالبان تنگ‌تر شده و تلاش رهبران این گروه برای بازگرداندن جایگاه جهانی افغانستان به شکستی تحقیرآمیز انجامیده است.
محورهای اصلی این اجلاس عبارت‌اند از:
۱- تقویت همکاری‌های منطقه‌ای: تمرکز بر همگرایی بیشتر کشورهای عضو برای مقابله با چالش‌های جهانی.
۲- توسعه پایدار و با کیفیت بالا: حرکت به‌سوی رشد اقتصادی هماهنگ و پایدار در منطقه.
۳-امنیت و ثبات منطقه‌ای: بررسی راهکارهای مشترک برای مقابله با تهدیدات امنیتی و تروریسم.
۴- چندجانبه‌گرایی و عدالت جهانی: حمایت از نظم بین‌المللی مبتنی بر عدالت، احترام متقابل و اصل عدم سلطه.
۵- ابتکار «پنج خانه مشترک» چین: شامل خانه وحدت، خانه صلح، خانه توسعه، خانه حسن هم‌جواری و خانه عدالت.
با توجه به اینکه بحران افغانستان همچنان یکی از موضوعات محوری دستور کار سازمان همکاری شانگهای است، اما تاکنون راه‌حل قابل اتکایی برای آن ارائه نشده است. گزارش‌های اخیر درباره حضور و فعالیت بالقوه گروه‌های تروریستی در افغانستان این بحران را پیچیده‌تر ساخته و نگرانی‌های جدی در میان کشورهای عضو نسبت به تبعات امنیتی و تهدیدات ناشی از حاکمیت طالبان را برانگیخته است.
در چنین فضایی، برگزاری نشست سران این سازمان در چین بدون شک بستری برای بازتاب دغدغه‌ها و نگرانی‌های مشترک کشورهای عضو خواهد بود. با این حال، همانند سال‌های گذشته، هیچ نماینده‌ای از طالبان اجازه حضور در این نشست را نیافته است.
نمونه بارزی از نگرانی‌های منطقه‌ای نسبت به وضعیت فعلی افغانستان را می‌توان در نشست سه‌جانبه اخیر میان وزرای خارجه چین، پاکستان و طالبان در کابل مشاهده کرد؛ نشستی که به‌شدت تحت تأثیر نگرانی‌ها از گسترش نفوذ گروه‌های تروریستی در افغانستان قرار گرفت و هیچ‌یک از انتظارات طالبان را برآورده نساخت.
بر خلاف مانور های طالبان از تعامل با کشور های منطقه و جهان، این گروه هنوز هم نه توانسته نگرانی های جدی امنیتی کشور های همسایه و منطقه را برآورده سازد و نه هم هنوز به عنوان یک حاکمیت قابل اعتماد در أفغانستان، مورد پذیرش قرار گرفته است.